کیفیت روغن دیزل ژنراتور مصرفی و تعویض به موقع آن در دیزل ژنراتور بر بهبود عملکرد وکاریی دستگاه وهمچنین افزایش طول عمر و کاهش استهلاک آن دارای نقشی اساسی میباشد .لذا همواره به کاربران دستگاه‌های ژنراتور برق تاکید مینماید که ضمن تعویض روغن دستگاه دیزل ژنراتور طبق دفترچه راهنمای سرویس و نگهداری دستگاه حتما از روغن‌های تولید شده توسط کارخانجات معتبر با توجه به نوع روغن (با توجه به کاربری روغن‌ها بر اساس استاندارد‌های API استفاده نمایند. با توجه به نقش مهم روغن در دستگاه‌های صنعتی از جمله دستگاه دیزل ژنراتور به بیان مطالبی مفید و مختصردر مورد خواص روغن و افزودنی‌های موجود در آن می‌پردازیم.
روغن مورد استفاده در ژنراتور برق باید توانایی انجام وظایف خود را به خوبی داشته باشد به عبارت دیگر روغن باید دارای خواص زیر باشد:
دارای گرانروی مناسب در همه درجه حرارت‌ها باشد.
دارای مقاومت مناسب در برابرعواملی مانند فشار بالا، درجه حرارت بالا، خوردگی و کف کردن باشد.
دارای خاصیت پاک کنندگی و ضد زنگ باشد.
تولید کنندگان معتبر روغن برای دستیابی به خواص بالا در چرخه تولید روغن از مواد افزودنی استفاده میکنند تا خواص مفید بالا را در روغن‌ها ایجاد کنند. امروزه روغن‌های جدید دارای خواص و مواد افزودنی زیر میباشند:
۱. افزودنی‌های بهبود دهنده شاخص گرانروی:
همانطور که می‌دانید در درجه حرارت پایین روغن به سختی جریان پیدا میکند یعنی درای گرانروی بالامیباشد و بالعکس روغن در درجه حرارت بالا دارای گرانروی پایین گردیده و به راحتی جریان می‌یابد. تغییرات میزان گرانروی روغن در درجه حرارت‌های گوناگون، وظیفه روغن در موتور و کارکردسیستم روغنکاری موتور‌ها از جمله سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور برق را دچار نقص میکند، به همین دلیل تولیدکنندگان روغن در هنگام تولید به روغن‌ها مواد بهبود دهنده گرانروی اضافه میکنند تا روغن دارای گرانروی معینی در درجه حرارت‌های بالا و پایین شود. این روغن‌ها همان روغن‌های چند درجه‌ای یا به اصطلاح اتوماتیک میباشند.
۲) افزودنی‌های ضد اکسیداسیون:
روغن‌های موتور دارای مقداری هیدروکربن اشباع نشده میباشد که با تلاطم روغن در درجه حرارت‌های بالا و مخلوط شدن ان با اکسیژن هوا، باعث تمایل روغن به اکسیداسیون میگردد. اکسیده شدن روغن موجب افزایش غلظت و تشکیل اسید‌های خورنده در آن میگردد. غلیظ شدن در اثر اکسیداسیون موجب ایجاد رسوب سیاه و لجنی شکل بر روی قطعات موتور میشود که این رسوب لجنی دارای اثرات خورندگی روی قطعات موتور نیز دارند.
۳) افزودنی‌های ضد خوردگی:
کارخانجات تولید کننده روغن در زمات تولید روغن به آن افزودنی‌های ضد خوردگی اضافه میکنند که این مواد باعث ایجاد یک لایه محافظ شیمیایی بر روی قطعات فلزی موتور دیزل میشوند و از اثر مواد آلوده و اسید‌های خورنده آب و روغن بر روی قطعات موتور جلو گیری میکنند.
۴) افزودنی‌های پاک کننده:
کارکرد مواد پاک کننده موجود در روغن، نه تنها خنثی کردن اثر مخرب اسید‌هایی است که به علت اکسیداسیون و گاز‌های ناشی از احتراق بوجود آمده اند بلکه به پاکیزه کردن قطعات درونی موتور دیزل نیز کمک میکند.
۵) افزودنی‌های ضد کف:
روغن در اثر گردش مداوم درون موتوردیزل وریزش به کارتل مانند سایر مایعات با هوا ترکیب شده و کف میکند. کف روغن موجب کاهش میزان پمپاژ روغن در موتور میگردد. افزودنی‌های ضد کف با کاهش میزان کشش سطحی لایه روغن، موجب پاره و ناپدید شدن حباب‌های روغن شده و به بهتر شدن پمپاژ روغن درون سیستم کمک میکنند.
۶) افزودنی‌های معلق ساز:
هنگام کار موتور چنانچه ذرات کربن و یا سایر ذرات آلوده کننده خارجی وارد روغن موتور شوند در داخل موتور رسوب میکنند که افزودنی‌های معلق ساز، با معلق نگه داشتن این ذرات در خود از ایجاد رسوب در داخل موتور دیزل جلوگیری میکنند.
۷) افزودنی‌های ضد سایش و کاهنده اصطکاک در فشار بالا:
این افزودنی‌ها بهبود دهنده کاهش اصطکاک بود ه و با واکنش شیمیایی روی سطح تماس دو فلز تشکیل یک لایه می‌دهند که دارای مقاومت برشی کمتری نسبت به فلز‌های پایه دو سطح میباشد بنابراین با تشکیل این لایه که در شرایط روان کاری مرزی و فشار‌های بالا قطع نمیگردد، اصطکاک میان قطعات متحرک موتور کاهش می‌یابد.
۸) افزودنی‌های پایین آورنده نقطه‌ی ریزش:
این مواد از انجماد و تشکیل شبکه کریستالی و سفت شدن روغن در درجه حرارت‌های پایین جلو گیری میکنند.
مجددا توصیه میشود که با توجه به خواص و افزودنی‌های ذکر شده در روغن، استفاده از روغن مناسب و دارای کیفیت بالا در موتور دیزلی ژنراتور برای انجام هرچه بهتر وظایف ذکر شده الزامی است. روغن‌های تصفیه شده توسط کارخانجات و کارگاه‌های غیر معتبر دارای افزودنی‌های فوق به مقدار استاندارد نبوده و موجب اسیب دیدگی موتور دستگاه دیزل ژنراتور میگردد لذا هرگز از روغن‌های تصفیه شده و فروشندگان غیر معتبر روغن خریداری نفرمایید. در هنگام انتخاب روغن توجه فرمایید که روغن‌ها بر اساس کاربرد آن‌ها توسط انستیتوی نفت آمریکا (API)، انجمن مهندسین خودرو (SAE) و انجمن تست مواد آمریکا (ASTM) طبقه بندی شده اند. این روغن‌ها با حروف مشخصه (S) و (C) مشخص شده اند. روغن طبقه C مخصوص موتور‌های با فشار بالا و سنگین کار دیزل میباشد و طبقه S روغن مخصوص اتوموبیل بنزینی و موتور‌های دیزل سبک میباشد.
منبع:برق نیوز
